Ψηφιακή Εγρήγορση: Πώς να καλλιεργήσουμε υγιείς τεχνολογικές συνήθειες στους εφήβους!

Οι σημερινοί έφηβοι, οι γεννημένοι δηλαδή από το 2007 περίπου και μετά, θα μπορούσαμε να πούμε χαριτολογώντας πως ήρθαν σ’ αυτό τον κόσμο με το κινητό τηλέφωνο στο χέρι.  Είναι τα παιδιά της τεχνολογίας.  Γεννήθηκαν  σε οικογένειες όπου οι γονείς είχαν ήδη ηλεκτρονικό υπολογιστή, κινητό τηλέφωνο και ήταν εξοικειωμένοι με τη χρήση του διαδικτύου.  Πριν καλά καλά μιλήσουν ή περπατήσουν, είναι πολύ πιθανό να είχαν χρησιμοποιήσει κινητό τηλέφωνο ως μέσο απασχόλησης, ώστε να κερδίσουν οι γονείς τους λίγες στιγμές ξεκούρασης. 

Αυτή η συνήθεια, εγκαταστάθηκε σιγά σιγά και με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην περάσει απ’ το μυαλό κανενός πόσο βλαβερή είναι, όταν δεν εφαρμόζονται όρια ή γίνεται κατάχρηση. 

Τι ισχύει στη σημερινή εποχή;

Φτάνουμε λοιπόν στο σήμερα, όπου τα νήπια αφιερώνουν χρόνο σε κινητά ή tablet καθημερινά, ορισμένοι γονείς αγοράζουν κινητό στα παιδιά τους ενώ πηγαίνουν ακόμη στο Δημοτικό σχολείο και είναι παράδοση πλέον να περνάς το κατώφλι του Γυμνασίου με το κινητό στην τσέπη.  

Πολλοί έφηβοι, δεν αποχωρίζονται ποτέ το κινητό τους και βρίσκονται σε μια συνεχή διαμάχη με τους γονείς τους, οι οποίοι αδυνατούν να τους αλλάξουν γνώμη ή να βρουν μια μέση λύση.  Αυτή η ανεξέλεγκτη χρήση έχει ως αποτέλεσμα πολλοί έφηβοι να αφήνουν πίσω τις σχολικές τους υποχρεώσεις, να χάνουν τον ύπνο τους, να απομονώνονται κοινωνικά, να γίνονται επιθετικοί ή θύματα bullying, εκμετάλλευσης ή παραπλάνησης, να παρουσιάζουν ψυχικές ασθένειες κλπ.

Δυστυχώς, έπρεπε να φτάσουμε σ’ αυτό το σημείο, για να αρχίσουν οι ειδικοί να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου.

Σε πολλές χώρες, όπως Ιταλία, Ισπανία, Ιρλανδία και Φινλανδία, έχουν ήδη απαγορευτεί τα κινητά τηλέφωνα στα σχολεία.  Σε κάποιες άλλες έχουν γίνει συστάσεις ενώ στη Σουηδία έχουν βγει επίσημες οδηγίες για την χρήση των κινητών ανά ηλικιακό στάδιο των παιδιών.  Στην Ελλάδα έχουν απαγορευτεί στις σχολικές αίθουσες, κανόνας που εάν δεν τηρείται προβλέπει αυστηρές κυρώσεις στους μαθητές. 

Το να περιορίσουν οι έφηβοι το χρόνο που διαθέτουν στο διαδίκτυο, μοιάζει με ουτοπία. Έχουν σοβαρότατα επιχειρήματα υπέρ τους, όπως ότι επικοινωνούν με τους φίλους τους, γνωρίζουν ανθρώπους και μάλιστα από όλο τον κόσμο, φλερτάρουν, ακούν μουσική, ενημερώνονται για οτιδήποτε τους ενδιαφέρει, κάνουν αγορές αλλά και τις εργασίες του σχολείου.

Ο σπουδαίος ρόλος των γονέων

Για άλλη μια φορά λοιπόν, καλούνται οι γονείς να αναλάβουν δράση.  Όχι φυσικά με τιμωρίες και τσακωμούς.  Αλλά με την εφαρμογή καλών συνηθειών μέσα στην οικογένεια και μάλιστα από πολύ νωρίς. Οφείλουμε να προετοιμάσουμε τα παιδιά μας, ώστε να είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν οποιαδήποτε πρόκληση βρεθεί στο δρόμο τους.  Και η εισβολή της τεχνολογίας στην καθημερινότητά μας, είναι μια σοβαρότατη πρόκληση.

Μερικές ιδέες που μπορούμε να εφαρμόσουμε, ώστε όχι μόνο να ελαττώσουν τη χρήση του κινητού τους οι έφηβοι, αλλά και να αποκτήσουν υγιείς τεχνολογικές συνήθειες, είναι οι εξής:

Χτίζουμε από τη νηπιακή ηλικία μια υγιή σχέση με την τεχνολογία

Ως γνωστόν, δεν φταίει το μέσο, αλλά η κακή χρήση του.  Καλό θα ήταν λοιπόν να έχουμε φροντίσει από νωρίς να οριοθετούμε το χρόνο έκθεσης των παιδιών μας στις συσκευές αυτές και να επιλέγουμε προσεκτικά τι θα παρακολουθήσουν, ώστε να εκπαιδευτούν στην ορθή χρήση και να μπορούν μεγαλώνοντας να προστατέψουν μόνα τους τον εαυτό τους. 

Γινόμαστε το καλό παράδειγμα - Θέτουμε όρια και στόχους από κοινού

Τα παιδιά μας μιμούνται.  Εάν εμείς χρησιμοποιούμε το τηλέφωνό μας συνεχώς, είτε μιλώντας, είτε σκρολάροντας στο διαδίκτυο τις ώρες του φαγητού ή όταν θέλουν να μας μιλήσουν, πριν κοιμηθούμε ή μέσα στο αυτοκίνητο, τότε το μήνυμα που λαμβάνουν τα παιδιά μας είναι πως αυτό είναι αποδεκτό, άρα μπορούν να κάνουν το ίδιο.  Μπορούμε λοιπόν να θέσουμε κανόνες για όλη την οικογένεια και να τους τηρούμε εξίσου όλοι καθημερινά. 

Στα παιδιά αρέσουν πολύ οι κανόνες, αρκεί να έχουν συνεισφέρει στην δημιουργία τους και να τους ικανοποιούν οι στόχοι που έχουν τεθεί.  Φτιάχνουμε ένα συμφωνητικό μαζί τους, όπου θα αναγράφει το που, το πότε και για πόσο χρόνο είναι  ωφέλιμο να χρησιμοποιούν όλα τα μέλη της οικογένειάς μας τα κινητά τους και το αναρτούμε στην πόρτα του ψυγείου.  Οι κυρώσεις θα αποφασιστούν από κοινού και θα ισχύουν για όλους.

Συζητάμε για τις επιπτώσεις της κακής χρήσης

Η γνώση είναι δύναμη.  Και εδώ εννοώ τη γνώση του εαυτού.  Δεν κάνουμε κήρυγμα στα εφηβάκια μας γιατί ξέρουν πολύ καλύτερα από εμάς τι τους βλάπτει και σίγουρα το κινητό τους δεν συγκαταλέγεται στις βλαβερές συνήθειες.  Μπορούμε όμως να τους προτρέψουμε να γίνουν παρατηρητές του εαυτού τους και να συζητήσουν μαζί μας εάν βλέπουν αλλαγές στη διάθεσή ή στην όρεξή τους, εάν νιώθουν κόπωση, φόβο, άγχος ή εκνευρισμό.  Μοιραζόμαστε τις επιπτώσεις στον δικό μας οργανισμό που πιθανόν έχει δημιουργήσει η υπερβολική χρήση του κινητού και τους εξηγούμε πώς καταφέραμε, αλλάζοντας κάποιες συνήθειες, να δούμε ποιοτική διαφορά στη καθημερινότητά μας.

Προτείνουμε δραστηριότητες που θα τα κρατήσουν μακριά από τα κινητά

Ενθαρρύνουμε τα παιδιά μας να καλούν τους φίλους τους στο σπίτι για παιχνίδι ή φαγητό.  Μαγειρεύουμε παρέα, γυμναζόμαστε μαζί, προσφερόμαστε να τα πάμε μια εκδρομή, για ψώνια, σινεμά ή σε κάποια συναυλία.  Καλούμε τους  παππούδες τους σπίτι ή δικούς μας φίλους που εγκρίνουν και περνούν καλά μαζί τους.  Εάν είμαστε κοινωνικοί και δραστήριοι και περνάμε όμορφα με τους φίλους ή τους συγγενείς μας, τα παιδιά μας επίσης θα επιδιώκουν την επικοινωνία με ανθρώπους που τα κάνουν να νιώθουν άνετα και να διασκεδάζουν.

Συζητάμε για τους κινδύνους

Χρησιμοποιούμε παραδείγματα παιδιών που υπέστησαν διαδικτυακό bullying, παραπλάνηση, εκτέθηκαν εν αγνοία τους κλπ.  Ακούμε τι έχουν να μας πουν για όσα μαθαίνουν και ποια είναι η άποψη τους για όλα αυτά.  Αφήνουμε το κανάλι επικοινωνίας ανοιχτό ώστε να μας ενημερώνουν μόνα τους για τους διαδικτυακούς τους φίλους, τις σελίδες που επισκέπτονται ή τους ανθρώπους που επικοινωνούν.  Επιβεβαιώνουμε πως είναι υποψιασμένα για τους κινδύνους, πως είναι συνειδητοποιημένοι χρήστες και έχουν το θάρρος να μας ζητήσουν βοήθεια εάν χρειαστεί.

Σκέψεις

Τίποτα δεν είναι εύκολο και τίποτα δεν μας χαρίζεται χωρίς κόπο και πόνο πολλές φορές.  Δεν στεκόμαστε σ’ αυτό όμως, γιατί ξέρουμε πως είναι μέρος της διαδικασίας.  Τα εφηβάκια μας, αντιλαμβάνονται εάν νοιαζόμαστε γι’ αυτά ή απλά θέλουμε να τους επιβάλλουμε τις απόψεις μας.  Ότι τους προσφέρουμε με αγάπη και κατανόηση, θα το κρατήσουν για πάντα στο μυαλό και στην καρδιά τους.