Η ιστορία του Άγιου Βασίλη: μύθοι και αλήθειες

Αϊ-Βασίλης, Santa Claus ή Saint Nicholas. Όπως και να τον ονομάσουμε, στο μυαλό μας έρχεται ο ασπρομάλλης γεράκος με την κόκκινη στολή.

Είναι ο Σούπερ Σταρ των Χριστουγέννων

Η ιστορία του έχει πολλές παραλλαγές και υπάρχουν διάφορες εκδοχές για το ποιος ήταν, αν όντως υπήρξε κάποτε, τί πρόσφερε και γιατί αγιοποιήθηκε.  Το σίγουρο είναι, πως όλα τα μικρά παιδιά τον περιμένουν εναγωνίως τα Χριστούγεννα ή την Πρωτοχρονιά και μάλιστα κανονίζουν αρκετά νωρίτερα να έχουν στείλει τα γράμματα τους στον Άγιο, για να προλάβει να τους ετοιμάσει τα δώρα που επιθυμούν.  Είναι επίσης ένας Άγιος, που συζητιέται πολύ τελευταία για το αν είναι σωστό να μην λέμε την αλήθεια στα παιδιά για την ύπαρξη και την αποστολή του. 

Για να δούμε όμως, τι ισχύει και τι δεν ισχύει για τον γλυκύτατο Άγιο

Είναι διεθνώς γνωστός, ακόμη και σε μη χριστιανικές χώρες με τη κλασσική εμφάνιση που τον θέλει ηλικιωμένο και ογκώδη, χαμογελαστό, με πλούσια λευκή γενειάδα, γυαλάκια, κόκκινη στολή και σκούφο γούνινο.  Ταξιδεύει πάνω σε έλκηθρο που το σέρνουν ελάφια και μοιράζει δώρα στα παιδιά όλου του κόσμου, σε μια μόνο νύχτα.  Η λαϊκή παράδοση, έχει αναθέσει την ιερή αυτή αποστολή, σε δυο ορθόδοξους αγίους, τον Άγιο Νικόλαο και τον Άγιο Βασίλειο.

Άγιος Νικόλαος, Saint Nicholas ή Santa Claus

Στις χώρες της Δύσης, αναφέρονται στον επίσκοπο και προστάτη των παιδιών του 4ου αιώνα, Άγιο Νικόλαο, ο οποίος σύμφωνα με τις παραδόσεις ήταν γνωστός για τη γενναιοδωρία του και η σημερινή του μορφή προέκυψε από ένα ποίημα, «A visit from St Nicholas» του 1823, αλλά οπτικοποιημένη εκδοχή του δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Harper’s Weekly» το 1863.  Στην δημοφιλία του συνέβαλε και το παιδικό βιβλίο «The life and adventures of Santa Claus» του 1902. 

Το 1931, η γνωστή αμερικανική εταιρεία αναψυκτικών Coca Cola, παρουσίασε τον Άγιο Βασίλη με πρωτοχρονιάτικα δώρα και ντυμένο στα χρώματα του αναψυκτικού, δηλαδή στα κόκκινα.  Η επιτυχημένη και καθιερωμένη εμφάνιση του Αγίου, οφείλεται στον Αμερικάνο σχεδιαστή Haddon Sundblom.  Από τότε και μέχρι σήμερα, δεν μπορούμε να φανταστούμε την μορφή του Αϊ-Βασίλη διαφορετικά.  Έχει παγιωθεί στο συλλογικό ασυνείδητο πως αυτή η μορφή ανήκει στον αγαπημένο Άγιο.

Αϊ-Βασίλης

Στην Ορθόδοξη θρησκεία, ο αντίστοιχος Άγιος είναι ο Μέγας Βασίλειος, ο οποίος γεννήθηκε στην Καισάρεια της Καππαδοκίας το 330 μ.Χ. κατά το Γρηγοριανό ημερολόγιο.  Εξού και οι στίχοι από τα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς : «Άγιος Βασίλης έρχεται, κι όλους μας καταδέχεται, από την Καισαρεία…».  

Ασκούσε το επάγγελμα του καθηγητή της ρητορικής στην γενέτειρά του και ήταν ένας από τους σημαντικότερους δογματικούς θεολόγους του Ορθοδόξου Χριστιανισμού. Έγραψε σπουδαία θρησκευτικά συγγράμματα και εξίσου σημαντικό είναι και το νομικό του έργο.   Έργο ζωής στην πορεία του αποτελεί η ίδρυση και λειτουργία ενός κοινωνικού φιλανθρωπικού συστήματος, της «Βασιλειάδας».  Ήταν κέντρο περίθαλψης και φροντίδας των ασθενέστερων κοινωνικά ανθρώπων.  Αποτέλεσε  πρότυπο για την δημιουργία ομοειδών οργανισμών και στάθηκε η αφορμή για υπενθύμιση στους πλούσιους πως οφείλουν να βοηθούν τους φτωχούς συνανθρώπους τους.  Καθιέρωσε τη διανομή αγαθών όπως τρόφιμα, ρούχα, χρήματα και κάθε είδους βοήθεια σε ορφανά, αδικημένους, φτωχές οικογένειες και άπορους.

Ήταν αυστηρός ασκητής, ψηλός και αδύνατος, με σκούρα κοντά μαλλιά και μακριά γένια.  Ήταν αρκετά φιλάσθενος και απεβίωσε 49 ετών, την 1^η Ιανουαρίου 379 μ.Χ.  Οι Ορθόδοξοι τιμούν τον Άγιο την ίδια ημέρα κάθε χρόνο αλλά και στις 30 Ιανουαρίου, καθώς ήταν ένας από τους Τρεις Ιεράρχες. 

Ένας μύθος που πρέπει να μείνει ζωντανός

Τα μικρά παιδιά προετοιμάζονται κάθε χρονιά γράφοντας γράμματα στον Άγιο Βασίλη, ζητώντας το αγαπημένο τους παιχνίδι και ανυπομονούν να έρθει το πρωί των Χριστουγέννων ή της Πρωτοχρονιάς για να τρέξουν κάτω από το Χριστουγεννιάτικο δέντρο και να βρουν τα δώρα τους.  Είναι σίγουρα πως ο καλός παππούλης θα διαβάσει τις επιθυμίες τους και θα ανταποκριθεί σ’ αυτές, ακόμη κι αν έχουν εύλογες απορίες όπως:  «πώς προλαβαίνει και μοιράζει τόσα δώρα μέσα σε μια νύχτα;» ή «πώς χωράει μέσα απ’ το τζάκι;» ή «από πού μπαίνει στο σπίτι όταν δεν υπάρχει τζάκι;» ή «πώς γίνεται να πετάει στον ουρανό και να μην τον έχουν δει ποτέ;» κλπ. 

Είναι πολύ σημαντικό να συντηρούμε το μύθο του Αϊ-Βασίλη ζωντανό για όσο χρειαστεί, χωρίς να ανησυχούμε πως τα παιδιά μας θα νιώσουν ότι τα κοροϊδέψαμε ή πως τους είπαμε ψέματα, ενώ απαιτούμε απ’ αυτά να λένε πάντα την αλήθεια.  Μεγαλώνοντας, δεν θα αναρωτηθούν καν γιατί πίστευαν σ’ αυτό τον τόσο καλοστημένο μύθο, γιατί πολύ απλά, όταν είσαι παιδί, ακόμη και τα πιο απίθανα,  μπορούν και πρέπει να συμβούν.

Η φαντασία και ο μαγικός τρόπος σκέψης, χρησιμοποιείται συνεχώς από τα παιδιά, τα οποία μέσω φανταστικών παιχνιδιών και ρόλων, μαθαίνουν να διαχειρίζονται τις προσωπικές τους εμπειρίες, να οργανώνουν τη σκέψη τους, να λύνουν τα προβλήματά τους και να νιώθουν ασφαλή.  Η ανεπτυγμένη φαντασία τα κάνει πιο χαρούμενα, πιο έξυπνα, τα ευαισθητοποιεί και τα φέρνει σε επαφή με τα συναισθήματα και τον εαυτό τους.  

Τα Χριστούγεννα είναι η κατάλληλη εποχή να αφεθούμε στην μαγεία και στο όνειρο που τόσο λείπουν από την καθημερινότητά μας.  Ας θυμηθούμε λοιπόν το μικρό παιδί μέσα μας και ας ακολουθήσουμε τα παιδιά μας στον φανταστικό κόσμο αυτής της μεγάλης γιορτής.

Χαρούμενα Χριστούγεννα!