Πατέρας: Ένας ρόλος διαφορετικός, αλλά εξίσου σημαντικός!
Τις τελευταίες δεκαετίες σηματοδοτήθηκαν σημαντικές αλλαγές στον παραδοσιακό διαχωρισμό της φροντίδας των παιδιών. Βασική αιτία ήταν οι ραγδαίες κοινωνικές αλλαγές, όπως η αυξημένη και πιο δυναμική συμμετοχή των γυναικών στον εργασιακό χώρο, η αύξηση των διαζυγίων και της ανδρικής ανεργίας, η στροφή σ’ ένα πιο σπιτοκεντρικό στυλ ζωής.
Ο νέος πατέρας είναι τρυφερός, περισσότερο οικείος και συμμετέχει σε πολλές δραστηριότητες των παιδιών του με συστηματικό τρόπο. Ασχολείται τόσο με τις κόρες όσο και με τους γιους του, ενώ η συμμετοχή του ξεκινά απ’ όταν τα παιδιά του είναι ακόμη μικρά κι αφορά όχι μόνο το παιχνίδι αλλά και την καθημερινή φροντίδα τους. (Pleck, 1987).
Ο βαθμός ενεργητικής συμμετοχής του σημερινού πατέρα επηρεάζεται από παράγοντες που σχετίζονται με την προσωπικότητά του, με τα μέλη της οικογένειας (όπως ο αριθμός κι η ηλικία των παιδιών αλλά κι η ποιότητα της συζυγικής σχέσης) και με το κοινωνικό περιβάλλον και τις πρακτικές (αποτρεπτικές ή μη) των θεσμικών φορέων.
Η επίδραση του πατέρα στα παιδιά
Η παρουσία του πατέρα βοηθά το παιδί, κυρίως το αγόρι, ν’ αναπτύξει την επιθετικότητα, τη σεξουαλικότητα, την αίσθηση της εξερεύνησης και την προσέγγισή του στο λόγο ή τη δεξιότητά του στην αφαίρεση και την αντικειμενοποίηση (Corneau, 1991). Φέρνει σ’ επαφή το αγόρι με ανδρικές ενασχολήσεις κι ενδιαφέροντα. Συχνά το εισαγάγει σε ανδρικές κοινωνικές ομάδες, όπως είναι οι αθλητικές ομάδες, οι πρόσκοποι, οι λέσχες ποικίλων κοινωνικών διαφερόντων και δραστηριοτήτων (Herbert, 1998). Μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα της εμπλοκής των πατεράδων στην ανατροφή των γιων τους είναι να εκφράζουν οι δεύτεροι μεγαλύτερη ζεστασιά στην ενήλικη ζωή τους, να αναλαμβάνουν περισσότερες ευθύνες, να συμμετέχουν κι οι ίδιοι ενεργά στο ρόλο τους ως γονείς συνοδεύοντας τις δραστηριότητες των παιδιών τους κι εποπτεύοντας τις συμπεριφορές τους,
Καθοριστικός όμως είναι κι ο ρόλος του πατέρα στη διαμόρφωση της αυτοεκτίμησης της κόρης (Pittman, 1996). Μεγαλώνοντας μ’ έναν πατέρα που συμμετέχει ενεργά, που αναλαμβάνει ευθύνες και μοιράζεται αρμοδιότητες, πιθανότατα θ’ αναζητήσει τ’ ανάλογα χαρακτηριστικά στον μελλοντικό της σύντροφο. Η απουσία του πατέρα συχνά παρουσιάζεται ως δυσκολία στην αλληλεπίδραση με τους άντρες, ενώ σε άλλες περιπτώσεις αναφέρεται ότι τα κορίτσια αρνούνται τα θηλυκά στοιχεία της προσωπικότητάς τους (Κογκίδου, 1995).
Η μετάβαση στην κοινωνία
Ο πατέρας βοηθά το παιδί να μεταβεί ομαλά από τον κόσμο της οικογένειας στον κόσμο της κοινωνίας, συμβάλλοντας παράλληλα στη διεύρυνση της αρχικά «κλειστής» σχέσης μητέρας – παιδιού. Ο ρόλος του προϋποθέτει πολύπλοκες διεργασίες προκειμένου αφενός να επιτρέψει την ανάπτυξη της δυάδας βρέφους – μητέρας παραμένοντας αποστασιοποιημένος κι αφετέρου να επέμβει όταν κι όπου χρειάζεται προκειμένου να εμποδίσει τη μητέρα ν’ απορροφηθεί ολοκληρωτικά από την ενασχόλησή της με το παιδί (Δραγώνα, 1994)
Στην πορεία της ανεξαρτησίας
Ενώ και οι μητέρες παίζουν με τα παιδιά τους, το παιχνίδι είναι περισσότερο εξέχον στοιχείο της αλληλεπίδρασης πατέρα – παιδιού. Οι μπαμπάδες παίζουν έντονα, χωρίς κανόνες, χρησιμοποιώντας τη σωματική τους δύναμη, προσφέροντας στα παιδιά όχι μόνο διασκέδαση αλλά και τη συγκίνηση του ελεγχόμενου φόβου. Οι πατέρες ενισχύουν και επαινούν περισσότερο από τις μητέρες την ανεξάρτητη συμπεριφορά των παιδιών τους και ενθαρρύνουν το ενεργητικό / δημιουργικό παιχνίδι διαφοροποιημένα στα αγόρια και στα κορίτσια (Κογκίδου, 1995). Μέσα απ’ αυτές τις διαδικασίες, το παιδί ωθείται στη σύναψη ικανοποιητικών σχέσεων με τους συνομηλίκους, ενώ διαχειρίζεται μελλοντικά με μεγαλύτερη ευχέρεια τις ετερόφυλες σχέσεις του.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Δραγώνα Θ. (1994), Μετάβαση στη Γονεϊκή Ιδιότητα, Βασική Παιδοψυχιατρική, τόμος Α, Ερευνητικά και κλινικά κείμενα, Καστανιώτη.
- Κογκίδου Δ. (1995), Μονογονεϊκές Οικογένειες. Πραγματικότητα – Προοπτικές – Κοινωνική Πολιτική, Σειρά : Επιστήμες της Αγωγής, Νέα Σύνορα – Λιβάνη.
- Corneau G. (1991), Absent fathers, Lost Sons,BostonandLondon, Shambhala.
- Herbert, M. (1998), επιμέλεια Παρασκευόπουλος Ι., Ψυχολογικά προβλήματα παιδικής ηλικίας, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα.
- Pittman F. (1996), Ο άντρας σε κρίση, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα.
- leck J.H. (1987), “Paternal involvement: Levels, sources and consequences”, στο M.E. Lamb (ed), The Role of the Father in child development (3rd edition) New York, Wiley.