Βιβλιοθήκη: Ένας ανεξερεύνητος κόσμος

Βιβλιοθήκη, ένας χώρος μαγικός!

Μια μέρα στη βιβλιοθήκη...ίσως να ακούγεται ανιαρό ή ξεπερασμένο, ίσως να μας φαίνεται ότι αρμόζει περισσότερο σε ηλικιωμένα άτομα, σε συνταξιούχους που δεν έχουν τι να κάνουν ή επιστήμονες που έχουν αφιερώσει τη ζωή τους στο διάβασμα. Ίσως τέλος η εικόνα που έχουμε για τις βιβλιοθήκες να είναι αυτή του... μαυσωλείου: ένας χώρος αραχνιασμένος, μουντός και σκοτεινός, όπου επικρατεί απόλυτη ησυχία και μόνο ο ήχος των σελίδων των βιβλίων ακούγεται.

Όμως οι σύγχρονες βιβλιοθήκες όχι μόνο δεν είναι έτσι, αλλά είναι πολλά παραπάνω, ειδικά οι βιβλιοθήκες που διαθέτουν παιδικό τμήμα. Από πού να αρχίσει κανείς; Από τη μαγεία που εκπέμπει ο ίδιος ο χώρος με την ηρεμία, τη γαλήνη, την «αύρα» που αισθάνεται ο επισκέπτης, μέχρι τη ζωντάνια που, παρ’ όλη την ησυχία, εκπέμπεται από τα τμήματα που υπάρχουν παιδιά;

Ο μεγάλος Αργεντινός συγγραφέας Χόρχε Λούις Μπόρχε, που ήταν και ο ίδιος βιβλιοθηκονόμος, είπε ότι «ο Παράδεισος θα μοιάζει με βιβλιοθήκη»! Πράγματι, όλη αυτή η γνώση αιώνων, κρυμμένη μέσα στα βιβλία, που περιμένει υπομονετικά να την ανακαλύψουμε, και που μας ανταμείβει με τόσες χαρές, είναι ένας πολύτιμος θησαυρός, ένας παράδεισος από μόνη της. Ψάχνοντας για ένα συγκεκριμένο βιβλίο στα ράφια, ανακαλύπτεις δεκάδες άλλα που σου κινούν το ενδιαφέρον και την περιέργεια, σου ανοίγουν τους ορίζοντες, σε οδηγούν στη γνώση. Και η γνώση αυτή που προέρχεται από την ενεργητική ανάγνωση βιβλίων, καμμιά σχέση δεν έχει με αυτά που «διαβάζουμε» στο διαδίκτυο και νομίζουμε ότι τα ξέρουμε όλα. Η γνώση που προέρχεται από τα βιβλία προκαλεί και άλλη γνώση, βάζει το μυαλό μας να σκεφτεί, η φαντασία εξάπτεται, τα συναισθήματα απελευθερώνονται, με μια φράση, γινόμαστε άλλοι άνθρωποι.

Παιδικές βιβλιοθήκες: Λαβύρινθοι γνώσης και εμπειριών

Σήμερα οι περισσότερες βιβλιοθήκες διαθέτουν παιδικά τμήματα που λειτουργούν με εξειδικευμένους υπαλλήλους οι οποίοι ξέρουν πώς να βοηθήσουν τα παιδιά με αποτελεσματικό τρόπο. Διοργανώνουν δράσεις και προγράμματα για όλες τις ηλικίες: ομαδική ανάγνωση, ανάγνωση σιωπηλή και ανάγνωση από κάποιο παιδί της ομάδας όπου οι άλλοι ακούν, ή/και μπορεί να συνεχίζουν τα ίδια την ιστορία, σαν παιχνίδι φαντασίας, ανάγνωση ενός βιβλίου και συζήτηση με τους συγγραφείς ή απλά και μόνο με την υπεύθυνη του προγράμματος, όπου τα παιδιά καλούνται να πουν ελεύθερα τη γνώμη τους ή τις απορίες τους. Επίσης ζωγραφική ή κατασκευές ανάλογα με το θέμα του βιβλίου, και βέβαια, δημιουργική γραφή, που συνήθως προκύπτει από μόνη της και που θα τα βοηθήσει και στο μάθημα της Γλώσσας στο σχολείο.

Τα παιδιά ξεφεύγουν από τα γνωστά τους πλαίσια και μαθαίνουν άλλους τρόπους ζωής και επικοινωνίας, ξεπερνούν ταμπού και προκαταλήψεις, όταν για παράδειγμα σε κάποια δράση μαθαίνουν ράψιμο ή κέντημα, ή να φυτέψουν κάτι στον κήπο της βιβλιοθήκης και να το παρακολουθούν να μεγαλώνει ή, ελλείψει κήπου, σε γλαστράκια, ή μέσω άλλων παιδαγωγικών «παιχνιδιών» - η λέξη είναι σε εισαγωγικά γιατί τα παιδιά στην πραγματικότητα δεν παίζουν: μαθαίνουν, αποκτούν εμπειρίες - μέσω βιωματικών δράσεων και εργαστηρίων - χρήσιμες για τη ζωή τους. Τέτοια προγράμματα μπορεί να καλύπτουν μεγάλη γκάμα αντικειμένων, από τέχνη μέχρι τεχνολογία και από ανακαλύψεις και εφευρέσεις μέχρι αστρονομία, φύση, περιβάλλον, κάνοντας ακόμα και πειράματα.

Στην Ελλάδα υπάρχουν υποδειγματικές βιβλιοθήκες, για παράδειγμα η Βιβλιοθήκη της Βέροιας που με τα πρωτοποριακά της προγράμματα έχει δημιουργήσει ιστορία, και από το 2012 και μετά, με τα προγράμματα της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την οικονομική στήριξη του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος» δόθηκε μεγάλη ώθηση στην ανάπτυξη και διάδοση των βιβλιοθηκών.

«Διαβασμένα» παιδιά = Καλύτεροι άνθρωποι

Χρειάζεται τάχα μετά από όλα αυτά, να εξηγήσουμε περαιτέρω τα πολλαπλά οφέλη της επαφής με τις βιβλιοθήκες και τα βιβλία; Στις σύγχρονες βιβλιοθήκες με τους ελκυστικούς, πολύχρωμους χώρους και τα αναπαυτικά καθίσματα, τα παιδιά νιώθουν σαν στο σπίτι τους (και έτσι πρέπει), και γι’ αυτό όταν ξεκινήσουν να πηγαίνουν δεν θέλουν να σταματήσουν. Γνωρίζουν παιδιά που προέρχονται από διαφορετικά περιβάλλοντα και ίσως από διαφορετικούς πολιτισμούς και έτσι διευρύνονται οι ορίζοντές τους, κάνουν καινούργιους φίλους, ανοίγουν διαύλους επικοινωνίας μεταξύ τους αλλά και με τους γονείς. Σκεφτείτε ένα παιδί μετά την πρώτη του επαφή με μια τέτοια ομάδα παιδιών σε μια από τις δράσεις που αναφέραμε πιο πάνω: δεν θα ήταν αυτό ένα θέμα για συζήτηση με τον πατέρα ή τη μητέρα, για να τους μεταφέρουν τον ενθουσιασμό τους από την νέα αυτή εμπειρία; Και όπως όλοι ξέρουμε, άμα έχεις τέτοιες θετικές εμπειρίες στην παιδική ηλικία, ωριμάζεις όμορφα, μαθαίνεις στη συνεργασία και την ομαδικότητα, αποκτάς ενσυναίσθηση, και φυσικά, αποκτάς αέναη αγάπη για την γνώση, τελικά γίνεσαι καλύτερος άνθρωπος.

Άραγε είναι τυχαίο ότι στις μέρες μας υπάρχουν βιβλιοθήκες ακόμα και σε αυτοκίνητα που περιοδεύουν ή σε βάρκες; Μάλλον όχι∙ ίσα-ίσα που δείχνει ότι η ανάγκη για βιβλία υπάρχει πάντα και παντού και τέτοιες «κινητές» βιβλιοθήκες φέρνουν τη γνώση και την εμπειρία της ανάγνωσης και στα πιο απομακρυσμένα μέρη και αξίζουν συγχαρητήρια σε αυτούς τους ανθρώπους, που συνήθως εθελοντικά, δημιουργούν τέτοιες ευκαιρίες και όχι μόνο για τα παιδιά, αλλά για όλους!