Μελέτη στο σπίτι: Με ΔΕΠ-Υ ή χωρίς, υπάρχει τρόπος!

Η μελέτη στο σπίτι είναι μία συνθήκη η οποία χρειάζεται προγραμματισμό κι οργάνωση. Στην περίπτωση δε που το παιδί μας έχει διαγνωστεί ή έχουμε την υποψία της ΔΕΠ-Υ, χρειάζεται να λάβουμε υπόψιν τα χαρακτηριστικά που πιθανόν να δυσχεραίνουν τη ροή της το διαβάσματος: υπερκινητικότητα, διάσπαση, παρορμητικότητα, μικρή ανοχή στη ματαίωση.

Θα πρέπει να ρυθμίσουμε τις κάτωθι παραμέτρους:

• χρόνος (διάρκεια μελέτης, διάλειμμα)
• χώρος (δωμάτιο, γραφείο) 
• πρόγραμμα (οπτικοποίηση, διαβάθμιση) 
• διάλειμμα (επιλογές δράσης/ όχι οθόνες)
• επιβράβευση (υλική - λεκτική)
• οργάνωση τσάντας

Χρόνος

Ξεκινώντας, λοιπόν, θα πρέπει να έχουμε ορίσει την ώρα έναρξης μελέτης, για παράδειγμα μετά την ξεκούραση, (ιδανικά, όχι αμέσως μετά το φαγητό) αλλά και τη διάρκεια. Όσον αφορά τη διάρκεια να έχετε ρεαλιστικές προσδοκίες υπολογίζοντας ότι το παιδί θα χρειαστεί σίγουρα διάλειμμα και τακτική παρότρυνση. Ο δάσκαλος μπορεί να σας συμβουλέψει για τον ενδεικτικό μέσο όρο μελέτης ανά τάξη κι αντίστοιχα, ο εργοθεραπευτής, βάσει του προφίλ, του παιδιού θα σας ενημερώσει για τον επιπλέον χρόνο. 

Χώρος

Ο χώρος μελέτης θα είναι σταθερός (αποφύγετε χώρο όπου κινούνται άλλα άτομα). Ακόμη κι αν είναι το σαλόνι, ας είναι σε ένα σταθερό σημείο διαμορφωμένο για τη μελέτη του. Αν λόγω των συνθηκών χρειάζεται να βοηθήσετε και ένα ακόμη παιδί... είναι ευκαιρία να μυηθούν κι οι δυο στην ίδια ρουτίνα μελέτης.

Ο χώρος και το γραφείο θα είναι οργανωμένο πριν ξεκινήσετε το διάβασμα. Παροτρύνετε το παιδί να το οργανώσει ξεκινώντας μαζί και σταδιακά, αφού έχει εξοικειωθεί, το αφήνετε μόνο του. Καλό είναι στο οπτικό πεδίο του μαθητή να μην υπάρχουν ερεθίσματα τα οποία μπορούν να τον διασπάσουν. Πάνω στο γραφείο να υπάρχει μόνο η απαραίτητη γραφική ύλη και δίπλα του η σχολική τσάντα. Ό,τι χρειάζεται να το έχει μαζί...π.χ. το νερό του, για να μην υπάρχουν αφορμές αποχώρησης από το δωμάτιο. Καλό θα είναι να έχει πάει τουαλέτα πριν ξεκινήσει η μελέτη.

Πρόγραμμα

Θα ήταν πολύτιμη η οπτικοποίηση του προγράμματος είτε σ' ένα πρόχειρο τετράδιο με οργανωμένες τις εργασίες (συνήθως σε αυτό σημειώνουν τις δουλειές σπιτιού από το σχολείο) είτε σε έναν λευκό/πίνακα κιμωλίας, γραμμένες με τη σειρά. Σημειώνετε μετά από ποια εργασία ακολουθεί διάλειμμα. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε σταθερά σύμβολα οπτικοποίησης .

Καλό θα είναι πριν τη μελέτη να έχετε δει τις εργασίες για το σπίτι, έτσι ώστε να γίνει μία διαβάθμιση, η οποία διαφέρει ανάλογα με τη δυσκολία συγκέντρωσης, το μέγεθος της ύλης, τις επιδόσεις και τα ενδιαφέροντα του μαθητή. Δηλαδή αν ένα παιδί προτιμά τα Ελληνικά από τα Μαθηματικά ή την Ιστορία, ξεκινάμε με το μάθημα που του αρέσει περισσότερο προκειμένου να έχουμε το κίνητρο εμπλοκής.  Σας προτείνουμε να ξεκινάτε με μία εύκολη άσκηση και την πιο δύσκολη να την αφήνετε για το τέλος.

Μετά από μία δύσκολη δραστηριότητα, είναι καλό να ακολουθεί ένα δομημένο διάλειμμα. Γνωρίζοντας την ιδιοσυγκρασία του παιδιού σας, αν ολοκληρώνει τις εργασίες όντας αρκετά κουρασμένος, τότε ξεκινήστε με την πιο δύσκολη άσκηση, λέγοντάς ότι είναι ο βασικός γρίφος για την σημερινή αποστολή μελέτης. 

Επιβράβευση

Να θυμάστε ότι είναι χρήσιμο να επιβραβεύετε συχνά τον μαθητή είτε υλικά είτε λεκτικά. Προτείνουμε αυτοκόλλητα, πίνακες επιβράβευσης. Σταδιακά, ανάλογα με την εξέλιξη του μαθητή, καλό είναι η επιβράβευση να γίνεται κυρίως λεκτική σε πιο σημαντικά κατορθώματα, έτσι ώστε η εξωτερική παρώθηση να γίνει σταδιακά εσωτερική και το κίνητρο να γίνει η εξέλιξη, η χαρά της μάθησης, ο μεγαλύτερος χρόνος ξεκούρασης που ακολουθεί μετά από την ολοκλήρωση των εργασιών κι όχι αυτή καθαυτή η επιβράβευση. 

Διάλειμμα

Το παιδί που δυσκολεύεται να επανέλθει στη ρουτίνα καλό είναι να έχει ένα δομημένο διάλειμμα. Προτείνουμε, λοιπόν, να είναι κινητικό και όχι σχετικό με την οθόνη. Υπενθυμίζουμε πως ένα παιδί με ΔΕΠ-Υ έχει ως βασικά χαρακτηριστικά τη διάσπαση και την υπερκινητικότητα, επομένως θα ήταν χρήσιμο το να επιδιώξουμε την κίνηση, την εκτόνωση ενέργειας (μία βόλτα στο σπίτι, να βάλετε το αγαπημένο σας τραγούδι και να χορέψετε).  Μπορείτε να ορίσετε μαζί τη δραστηριότητα διαλείμματος αλλά τονίζετε, αν χρειαστεί, τους κανόνες που έχετε συμφωνήσει. Λίγο πριν τελειώσει το διάλειμμα είναι καλό να υπενθυμίσουμε πόσος χρόνος απομένει προκειμένου να μειώσουμε την ένταση σταδιακά και να διαχειριστούμε την απογοήτευση ή την άρνηση.

Οργάνωση τσάντας

Στο τέλος της μελέτης, είναι ωφέλιμο να εξασκηθεί στην οργάνωση της τσάντας. Να ελέγξει το πρόγραμμα της επόμενης ημέρας, να βεβαιωθεί ότι έχει τοποθετήσει τα απαραίτητα βιβλία/τετράδια, να φτιάξει την κασετίνα του έτσι ώστε να είναι έτοιμη για την επόμενη μέρα. Μπορεί να γίνει με παιγνιώδη μορφή: " Έλα να κάνουμε μία βουτιά στην τσάντα, να δούμε τι υπάρχει μέσα και τι χρειαζόμαστε!" Έτσι συμμετέχει ενεργά και αυτοκαθοδηγείται φωναχτά κατονομάζοντας τα ζητούμενα, αυτά που βρίσκει κι όσα λείπουν. Στόχος μας να μειωθεί η παρουσία ενηλίκου και η ανάληψη της ευθύνης "τσάντα".

Πόσο καιρό θα μελετώ μαζί με το παιδί μου;

Για όσους αναρωτιέστε: "Πόσο καιρό θα μελετώ μαζί με το παιδί μου;", θα σας υπενθυμίσω ότι ο μαθητής χρειάζεται να αισθάνεται την ύπαρξη κάποιου που συχνά θα τον παρακινήσει να μελετήσει σωστά για την επόμενη μέρα. Στην περίπτωση της ΔΕΠ-Υ, η εμπλοκή σας θα διαρκέσει λίγο περισσότερο.

Χτίζοντας από νωρίς μια καλή ρουτίνα μελέτης ξεκινώντας δίπλα του, σταδιακά, ανάλογα με τη συνέπεια εμπλοκής, θα μένετε στον χώρο, σε θέση εκτός του οπτικού του πεδίου. Αν το παιδί παραμένει συγκεντρωμένο, θα αποχωρείτε και θα έρχεται να σας βρίσκει στο διάλειμμα του.

Χρειάζεται σωστό χειρισμό, παρατήρηση και εκτίμηση της κατάστασης και εξαρτάται από το πόσο τυπικοί είστε με το πρόγραμμα, τον χώρο και τον χρόνο που έχετε ορίσει στο παιδί σας, από την επερχόμενη ωριμότητα, την εξοικείωση και το μαθησιακό προφίλ του μαθητή.

Δε θα χρειάζεται να είστε παρόντες! Να αισθάνονται μονάχα ότι μπορούν να ζητήσουν βοήθεια και ότι παρακολουθείτε την πορεία της εξέλιξης τους, πάντα πρόθυμοι για να θετική ανατροφοδότηση και στήριξη!

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

• Πως να μιλάτε στα παιδιά ώστε να σας ακούν και Πώς να τα ακούτε ώστε να σας μιλούν (2016), Α. Φέιμπερ & Ι. Μάζλις, εκδ. Πατάκη
• Θετικοί γονείς, Χαρούμενα παιδιά(2016),Α. Βούρδας, εκδ. Παπαζήση
• Το παιδί μου είναι διαφορετικό. Πώς να το βοηθήσω(2020), Μ. Failliot Laloux, εκδ. Μεταίχμιο
• Μαθαίνω να συγκεντρώνομαι, 130 παιχνίδια και δραστηριότητες για την ενίσχυση της προσοχής(2020), εκδ. Μεταίχμιο.