Ακούμε όλο και συχνότερα για την Μοντεσσοριανή αγωγή και μέθοδο, συναντάμε παιχνίδια που ονομάζονται μοντεσσοριανά, υπάρχουν σχολεία με το ίδιο προσωνύμιο κλπ. Όλοι νομίζουμε πως ξέρουμε τι είναι, επειδή πιθανότητα έχουμε συλλάβει τη γενική έννοια. Τι είναι πραγματικά όμως γνωρίζουμε;
Η Μαρία Μοντεσσόρι υποστήριζε και εν τέλει απέδειξε ότι τα πρώτα 6 χρόνια ζωής του ανθρώπου είναι τα πιο σημαντικά. Είναι αυτά που καθορίζουν την προσωπικότητα και την εξέλιξη της ενήλικης ζωής! Η φιλοσοφία της πηγάζει από την άποψη ότι ένα παιδί πρέπει να δρα και να μεγαλώνει σε ένα περιβάλλον προσαρμοσμένο στις ανάγκες του, ώστε να ευνοείται η ανάπτυξη του.
Με λίγα λόγια το παιδί ενθαρρύνεται από μόνο του να εξελιχθεί και να μάθει καθώς λαμβάνει την ικανοποίηση της γνώσης. Κάθε παιδί οδηγείται στην πρόοδο εξαιτίας της εσωτερικής του έφεσης στην κατάκτηση των νέων εννοιών. Η λογική εδώ θυμίζει πιθανώς την μαιευτική του Σωκράτη, όπου ο ίδιος θεωρούσε ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν μέσα τους την αλήθεια, χρειάζονται όμως καθοδήγηση, για να την ανακαλύψουν!
Η Μοντεσσοριανή αγωγή δίνει στα παιδιά όσα χρειάζονται για να μάθουν μόνα τους τον κόσμο. Είναι καθοδηγητική και ελάχιστα παρεμβατική. Το παιδί ανακαλύπτει και χτίζει το ίδιο την προσωπικότητά του από τα ερεθίσματα του περιβάλλοντός του. Προωθείται μια ευρύτερη σχέση αλληλεξάρτησης και σεβασμού με το περιβάλλον και γενικότερα με τη φύση καλλιεργώντας στη συνείδηση του παιδιού αισθήματα προστασίας και ενίσχυσης της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας.
Ανεξαρτησία
Είναι γνωστό ότι τα μικρά παιδιά επιθυμούν να τα κάνουν όλα μόνα τους δυσκολεύοντας συχνά την καθημερινότητα των γονιών τους. Με βάση αυτή την μέθοδο δεν πρέπει να εμποδίζουμε ένα παιδί από το να δοκιμάζει, αντίθετα οφείλουμε να το ενισχύουμε, ώστε χρησιμοποιώντας τις αισθήσεις του να οδηγηθεί στην γνώση. Για παράδειγμα ένα παιδάκι από τη στιγμή που περπατάει θα θελήσει να ανακαλύψει τα πάντα γύρω του. Είναι βέβαιο ότι θα ανακαλύψει κάποια στιγμή τις σκάλες και θα θελήσει να της ανέβει. Το καλύτερο θα ήταν να μην το αποτρέψουμε αλλά να το παρατηρήσουμε. Το μεγαλύτερο ποσοστό των παιδιών θα προσπαθήσει να ανέβει χρησιμοποιώντας και τα 4 άκρα όπως τα μαϊμουδάκια. Αυτό συμβαίνει γιατί έτσι τα μικρά αισθάνονται καλύτερα το έδαφος που προσεγγίζουν και νιώθουν ασφάλεια. Η επέμβαση του γονέα/φροντιστή καλό θα ήταν να συμβεί μόνο στην περίπτωση που το παιδάκι όντως κινδυνεύει. Σταδιακά θα δούμε ότι το μικρό παιδί κατακτά να ανεβαίνει σε όρθια στάση τα σκαλιά και είναι πολύ σταθερό για σίγουρο για τις κινήσεις του.
Ένα πράγμα τη φορά
Τα μικρά συγκεντρώνονται συνήθως σε ένα μόνο αντικείμενο γνώσης, η οποία συγκέντρωση μπορεί να διαρκέσει για μεγάλο χρονικό διάστημα. Γι' αυτό το λόγο είναι σημαντικό το περιβάλλον στο οποίο κινείται ένα παιδί να υπάρχει τάξη, ώστε να μπορεί να το διαχειριστεί κατάλληλα και να μην νιώθει σύγχυση. Τα μικρά παιδία είναι πολύ εύκολο να αποσπαστούν και να χάσουν την συγκέντρωσή τους. Όταν όλα έχουν την θέση τους στο περιβάλλον του παιδιού τα πράγματα είναι πιο απλά. Τα παιδιά χρειάζονται χώρους καθαρούς με περιορισμένο αριθμό παιχνιδιών και αντικειμένων τα οποία θα είναι όλα φανερά, δίνοντας την επιλογή στο παιδί να επιλέγει αυτό με το οποίο θέλει να ασχοληθεί. Αυτό το διάστημα επιλέγει την ταξινόμηση; του αρέσει η τοποθέτηση; ενθουσιάζεται βάζοντας αντικείμενα το ένα πάνω στο άλλο ή δίπλα στο άλλο; Δεν χρειάζεται καμία παρέμβαση. Μέχρι να κατακτήσει την δεξιότητα αυτή και ομαδοποιεί ομοιογενώς τα πράγματα επιλογής θα περάσει πολλές ώρες προσπαθώντας. Δεν υπάρχει λόγος να του προτείνουμε άλλο παιχνίδι ή να του αποσπάσουμε την προσοχή ή να το βοηθήσουμε να το κάνει "σωστά". Θα μάθει να το κάνει και θα προχωρήσει στο επόμενο βήμα!
Το ταξίδι μετράει
Τα παιδιά αγαπούν την διαδικασία της μάθησης αδιαφορώντας για το αποτέλεσμα γι' αυτό και η μέθοδος επικεντρώνεται ακριβώς σε αυτό. Η διαδρομή είναι αυτή που παρέχει τη γνώση και όχι απαραίτητα η επίτευξη του τελικού στόχου. Μέσα από την διαρκή προσπάθεια το παιδί μαθαίνει. Είναι πολύ σημαντικό γι' αυτό να κάνει λάθος, να πεισμώσει, να θυμώσει, να λυπηθεί. Κάνοντας κάτι "λάθος" θα εξασκηθεί στην επίλυση του προβλήματος, αποκτώντας γνώσεις και στρατηγική που θα του είναι χρήσιμα για την επόμενη κατάκτηση! Σαν την Ιθάκη του Καβάφη όπου σημασία έχει το ταξίδι όχι ο προορισμός. Αποκομίζουμε πολλά περισσότερα από την πορεία μας προς ένα στόχο ακόμη και οι ενήλικες. Ο ίδιος μηχανισμός λειτουργεί και στα βρέφη!
Συνοψίζοντας...
- Κάθε παιδί πρέπει να είναι αποδέκτης σεβασμού ως ξεχωριστή αυθύπαρκτη οντότητα.
- Το παιδί έχει εσωτερική τάση προς την γνώση και την κατάκτηση της.
- Η σωστή οργάνωση του περιβάλλοντος στο οποίο αναπτύσσεται ένα παιδί είναι το θεμέλιο της εξέλιξης.
- Καθοδήγηση - παρακίνηση - ελάχιστη παρέμβαση είναι η ιδανικότερη στάση ενός ενήλικα που ασχολείται με την ανατροφή ενός παιδιού.
