Συμβουλές για σωστή επικοινωνία με τους εφήβους

Η εφηβεία είναι το αναπτυξιακό στάδιο μεταξύ της παιδικής ηλικίας και της ενήλικης ζωής.

Αν έχετε έφηβο άτομο στην οικογένεια και νιώθετε πως δεν μπορείτε να διαχειριστείτε τις απαιτήσεις, τα ξεσπάσματα και τις «παράλογες » συμπεριφορές, ίσως είναι η στιγμή να το γνωρίσετε καλύτερα.

Πώς βιώνει ο έφηβος / η έφηβη το στάδιο αυτό;

Αρχικά ως γονείς θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι η εφηβεία αποτελεί μια μεταβατική περίοδο που σηματοδοτεί απώλειες , όπως αυτή της παιδικής ηλικίας και της ανεμελιάς, αλλά και την έναρξη μιας νέας συνθήκης με πολλές σωματικές και ψυχολογικές αλλαγές. Εξ ορισμού λοιπόν είναι μια περίοδος σύγχυσης και εσωτερικής πάλης.

Αρκεί να παρατηρήσουμε το έφηβο άτομο  για να αντιληφθούμε ότι έχει αρχίσει να περνά περισσότερες ώρες απομόνωσης στο δωμάτιο του, έχει αυξήσει τις ώρες ενασχόλησης του με τις οθόνες, ασχολείται περισσότερο με την εμφάνισή καθώς οι αλλαγές στο σώμα του είναι πλέον αισθητές. Από την άλλη μεριά συχνά το σπίτι γεμίζει φωνές και αντιδραστικές συμπεριφορές καθώς τα  συναισθήματα του εναλλάσσονται , με την καλή διάθεση να δίνει τη θέση της στο  άγχος , στην ανησυχία , στην αναστάτωση , στην απόγνωση ,στην ενόχληση, στο θυμό ,ακόμα και στη θλίψη.

Έτσι μια τυπική ημέρα , βιώνεται συχνά με ένταση , αφού οι απαιτήσεις για καλές σχολικές επιδόσεις , οι αυξημένοι ρυθμοί και οι επιπλέον  δραστηριότητες , δεν επιτρέπουν στο έφηβο άτομο να ξεκουραστεί επαρκώς ενώ δημιουργούν πρόσθετο άγχος. Άλλωστε  και οι ορμονολογικές αλλαγές που συμβαίνουν στο στάδιο αυτό έχουν  αντίκτυπο στις εναλλαγές της διάθεσης (έντονα και πιθανόν βίαια ξεσπάσματα, κατάθλιψη, ενασχόληση με θέματα θανάτου, αυτοκτονικές τάσεις), στον ύπνο (αϋπνία ή υποτονική διάθεση και πολλές ώρες ύπνου), στις διατροφικές συνήθειες (ανάπτυξη διατροφικών διαταραχών : ψυχογενής ανορεξία ή βουλιμία, συναισθηματική υπερφαγία),  ενασχόληση με  ακραίες επιλογές όπως έναρξη καπνίσματος ,αναζήτηση αλκοόλ και ουσιών προκειμένου να αντέξει την απόγνωση του ή γιατί απλά θέλει να ανήκει κάπου όπου θα γίνεται αποδεκτός ή για να κοντράρει γονείς και κοινωνία .

Σύμφωνα με τον Erickson, η εφηβεία αποτελεί το στάδιο ταυτότητας ή σύγχυσης ταυτότητας. Ο έφηβος στην προσπάθεια του να κατανοήσει ποιος είναι , λαμβάνει αποφάσεις προσωπικές , επαγγελματικές, σεξουαλικές και πολιτικές που δεν του ταιριάζουν και υιοθετεί κοινωνικά μη αποδεκτούς ρόλους, για να εκφράσει αυτό που δεν επιθυμεί να είναι. Ως αποτέλεσμα  δυσχεραίνεται η ψυχοκοινωνική του ανάπτυξη και δομούνται συγκρουσιακές διαπροσωπικές σχέσεις.

Επίσης στο στάδιο αυτό το έφηβο άτομο νιώθει μεγαλύτερη ανάγκη να λάβει την υποστήριξη των φίλων του , παρά να ακούσει τις γονεϊκές υποδείξεις , κάτι που ενοχλεί τους γονείς που νιώθουν πως ο ρόλος τους περιορίζεται.

Συμβουλές προς τους γονείς:

• Προσαρμοστείτε στους νέους ρόλους που επιφέρει η είσοδος στην εφηβεία.
• Αναγνωρίστε στο έφηβο άτομο με το οποίο συμβιώνετε την ανάγκη του για αυτονομία, ειδικά όσο εξελίσσεται η περίοδος της εφηβείας.
• Ακούστε με προσοχή και ενεργό ενδιαφέρον τι σας λένε τα ξεσπάσματα, οι φωνές και οι παραλογισμοί του. Κάτι προσπαθεί να σας επικοινωνήσει! Αξιολογείστε το προσεκτικά.
• Επιτρέψτε στη σχέση σας να γίνει πιο ισότιμη και σεβαστείτε  τις απόψεις του(ακόμα και αν δεν είστε απολύτως σύμφωνοι).Περιορίζετε έτσι τις συγκρούσεις και του αναγνωρίζετε το δικαίωμα να είναι ο εαυτός του . Μη ξεχνάτε πως ακόμα δεν έχει διαμορφώσει την ταυτότητα του.
• Καθοδηγείστε χωρίς να είστε απόλυτοι και άκαμπτοι. Η επικριτικότητα και οι πολλές υποδείξεις των λαθών του ,θα το απομονώσει ακόμα περισσότερο και θα χάσει την εμπιστοσύνη του σε σας.
• Επιχειρηματολογήστε γιατί δεν συμφωνείτε μαζί του ώστε να του δώσετε τη δυνατότητα να αντιληφθεί την οπτική σας. Η απάντηση : « Θα το κάνεις γιατί στο λέω εγώ » ή « Γιατί έτσι » φαντάζει παράλογη και καθόλου πειστική, ακόμη και για μικρότερης ηλικίας παιδί.
• Θέστε τα όρια σας με σεβασμό απέναντι του, αποφεύγοντας φωνές και τιμωρίες. Ο έφηβος σας χρειάζεται όσο ποτέ δίπλα του και ας δείχνει πως δε σας έχει ανάγκη.
• Αποδεχτείτε το γεγονός ότι στην εφηβεία , πρωταγωνιστικό ρόλο στη ζωή του έχουν οι συνομήλικοί του, καθώς μοιράζονται  τις ίδιες ανησυχίες , τους δικούς τους κώδικες επικοινωνίας, ενώ αποτελούν και έγκυρη πηγή πληροφοριών για διάφορα θέματα όπως σεξουαλικής ανάπτυξης. Γνωρίστε τους φίλους του, ώστε να έχετε προσωπική εικόνα του δικτύου που συναναστρέφεται.
• Επικοινωνήστε του τις ανησυχίες και τα συναισθήματα σας , για να μπορέσει να νιώσει άνετα να κάνει το ίδιο. Ειδικά αν έχετε εντοπίσει σημάδια που μαρτυρούν έντονες αλλαγές στη συμπεριφορά, τη διάθεση, τις συνήθειες του.
• Ενημερώστε το έφηβο άτομο για την αποδεκτή σεξουαλική συμπεριφορά, , για τις έννοιες της συναίνεσης και της προφύλαξης ,ώστε να αντιληφθεί τους κινδύνους αλλά  και το πόσο σημαντικό είναι να επιδεικνύουμε σεβασμό στο έτερο άτομο.
• Διαβάστε, ενημερωθείτε και αναζητήστε βοήθεια αν νιώθετε ότι υπάρχει κάτι πολύ ανησυχητικό που σας αγχώνει.