Το παιδί μου ντρέπεται: Αιτίες και τρόποι αντιμετώπισης

Σήμερα περισσότερο από κάθε άλλη εποχή, η ανησυχία των γονιών για τα συναισθήματα των παιδιών τους έχει ενταθεί σε μεγάλο βαθμό.  Ένας από τους λόγους που ανησυχούν είναι όταν παρατηρούν στο παιδί τους δείγματα ντροπής, που δεν μπορούν να δικαιολογήσουν και δεν γνωρίζουν πως να τα διαχειριστούν. Είναι όμως πράγματι, το ντροπαλό παιδί, ένα παιδί που θα έπρεπε να γεννά στους γονείς τόσο μεγάλη ανησυχία, ένας χαρακτηρισμός εκτός των συνηθισμένων ορίων;

Στο παρακάτω άρθρο θα επιχειρήσουμε να βοηθήσουμε τους γονείς, ρίχνοντας φως στις αιτίες που οδηγούν ένα παιδί στο να ντρέπεται, αλλά  και στους τρόπους αντιμετώπισης της ντροπής.

Όλοι μας γεννιόμαστε με κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, που συνθέτουν την προσωπικότητα μας . Η ντροπή που μας διακρίνει κάποιες φορές είναι ένα απόλυτα υγιές και φυσιολογικό συναίσθημα.

Οι αιτίες που κάνουν το παιδί μου να ντρέπεται

Η ντροπαλότητα φαίνεται πώς αποτελεί ένα έμφυτο χαρακτηριστικό που μεταβιβάζεται στα παιδιά από ντροπαλούς γονείς. Ενισχύεται δε από αυτούς όταν και οι ίδιοι αποφεύγουν, λόγω της δικής τους ντροπαλότητας , να παρευρίσκονται σε δύσκολα περιβάλλοντα και να λαμβάνουν μέρος σε κοινωνικά δρώμενα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα  να δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος.

Αντίστοιχα το ντροπαλό παιδί πολλές φορές εκφράζει συναισθήματα φόβου, ανησυχίας, αμηχανίας, διστακτικότητας ή και συστολής, όταν πρόκειται να αντιμετωπίσει δύσκολες κατά την εκτίμησή του καταστάσεις, όπως για παράδειγμα αυτή της αξιολόγησης.

Βέβαια υπάρχουν και περιπτώσεις που εξωτερικοί παράγοντες μπορεί να δράσουν ανασταλτικά και να οδηγήσουν σε επίδειξη μιας ντροπαλής συμπεριφοράς. Όπως οι καβγάδες των γονιών στο σπίτι, ο σχολικός εκφοβισμός, οι μαθησιακές δυσκολίες, μία πιθανή ασθένεια ή απώλεια ενός γονέα,η χαμηλή ποιότητα ζωής (ανεργία), κοινωνικά πρότυπα.

Η υπερβολική επίσης, ανησυχία του γονέα μήπως το παιδί του δεν τα καταφέρει σε κάποια δραστηριότητα και η πρόθεση του να βοηθήσει, ή το να ανταποκρίνεται ο ίδιος στη θέση του παιδιού, όταν εκείνο δε μιλάει σε κάποιον που τον ρώτησε κάτι, προφανώς εντείνουν το αίσθημα της ανασφάλειας και την αίσθηση του δεν «είμαι αρκετά ικανός ή έξυπνος».

Ένας γονέας με έντονη προσωπικότητα ,μπορεί να επισκιάσει το παιδί με χαμηλή αυτοεκτίμηση και να ενισχύσει το συναίσθημα της ντροπής.

Πως να αντιμετωπίσω το ντροπαλό μου παιδί

Η στάση του γονέα/φροντιστή στην προκειμένη περίπτωση είναι μείζονος σημασίας αφού θα ενισχύσει ή θα καταλαγιάσει όλα τα παραπάνω συναισθήματα.

• Το ντροπαλό παιδί το μόνο που χρειάζεται είναι την πλήρη αποδοχή της προσωπικότητας του. Η αποδοχή άνευ όρων του χαρακτηριστικού αυτού  , περνά το μήνυμα ότι ο γονέας είναι δίπλα του. Εκφράσεις όπως «Χαιρέτησε τη θεία» ή «μην είσαι ντροπαλός, πήγαινε να παίξεις κι εσύ με τα παιδάκια» μάλλον κάνουν το παιδί να νιώθει ανεπαρκές, αν δε συμμορφωθεί με τις επιθυμίες και τις προσδοκίες του γονέα.
• Επιτρέπουμε στο παιδί να δραστηριοποιηθεί στο χρόνο του και να απαντήσει ή και όχι στο αίτημα κάποιου, σεβόμενοι την προσωπικότητά του.
• Προσπαθούμε να έχουμε θετική στάση στις προτιμήσεις του, ώστε να αυξήσουμε την αυτοπεποίθησή του (για παράδειγμα: αν δεν επιθυμεί να φιλήσει ένα συγγενικό πρόσωπο, που βλέπει για πρώτη φορά, δεν ασκούμε πίεση)
• Αν έχει προβεί σε ζημιά είναι προτιμότερο να μην καταφύγουμε σε επικριτικές κουβέντες. Μπορούμε να κρατήσουμε μια ουδέτερη στάση ή να προσφέρουμε βοήθεια, ώστε να επανορθώσουμε. Εμψυχώνουμε το παιδί για τυχόν αδέξιες πράξεις του και το βεβαιώνουμε πως είναι κάτι ανθρώπινο και μπορεί  να συμβεί ακόμα και σε μας.
• Φερόμαστε στο ντροπαλό παιδί με ισότητα. Το ότι είναι μικρότερο μας δε σημαίνει ότι υστερεί σε αξία.
• Παρατηρούμε πότε εκφράζει ντροπαλότητα. Μήπως υπάρχουν στο περιβάλλον εξωστρεφή άτομα με ηγετικές ικανότητες και νιώθει να απειλείται, οπότε εντείνεται η ανασφάλειά του;
• Έχουμε στο νου μας ότι σχολιάζοντας τα συναισθήματά του (ντροπή ή φόβο) , ειδικά μπροστά σε άλλους, το παιδί νιώθει άβολα. Είναι προτιμότερο να μην πω κάτι και να σταθώ στο πλευρό του ή ακόμα και να του μιλήσω για ένα παρόμοιο περιστατικό, που είχα εγώ και με είχε στενοχωρήσει.
• Προσπαθούμε να προσφέρουμε ένα σταθερό περιβάλλον, όπου ενθαρρύνουμε την αλληλεπίδραση με άλλα συνομήλικα παιδιά.
• Προσφέρουμε ευκαιρίες να αναπτύξει τις κοινωνικές δεξιότητές του, ώστε να αρχίσει να ενισχύεται η αυτοεκτίμηση του, χρησιμοποιώντας επαίνους, όταν κρίνεται απαραίτητο.
• Συνεργαζόμαστε με τους εκπαιδευτικούς του σχολείου, ώστε το παιδί να νιώσει αποδεκτό και μέλος της σχολικής ομάδας.

Χρειάζεται να ανησυχήσω;

Στις περισσότερες περιπτώσεις το ντροπαλό παιδί, απλά χρειάζεται περισσότερο χρόνο, για να νιώσει ασφάλεια και να ξεδιπλώσει το δυναμικό του, στην αλληλεπίδρασή του με τους άλλους.

Αν όμως παρατηρήσουμε ότι το παιδί μας έχει έντονη συστολή και δυσλειτουργεί στις επαφές του, τότε είναι προτιμότερο να επικοινωνήσουμε με κάποιον ειδικό, που θα μας βοηθήσει να εντοπίσουμε τυφλά σημεία στη συμπεριφορά του.

Η έντονη αποφυγή συνομήλικών του, δραστηριοτήτων που άπτονται της ηλικίας του, η απομόνωση, το να μη  θέλει να μοιραστεί με κάποιο άλλο παιδί κάτι δικό του ή άλλες συμπεριφορές που νιώθουμε ότι μπορεί να λειτουργήσουν αρνητικά στην ανάπτυξή του, προμηνύουν ότι πιθανόν βιώνει κάποιο έντονο άγχος και χρήζουν βοήθειας από τους γονείς και ίσως και από κάποιον ειδικό.

Πηγές 

Πηγές: "Αναθρέφοντας τα παιδιά μας , αναθρέφουμε τον εαυτό μας"  της Dr. Naomi Aldort , Εκδόσεις Aλκυών

"Θεωρία Προσωπικότητας, Έρευνα και Εφαρμογές" των Daniel Cervone , Laurence A. Pervin, Εκδόσεις Gutenberg