Η εφηβεία είναι από τις σημαντικότερες περιόδους στη ζωή του ανθρώπου. Είναι μια περίοδος μετάβασης από την παιδική ηλικία στην ενήλικη ζωή. Γενικά η έννοια της εφηβείας δημιουργεί άγχος και πολλές φόβους στους γονείς.
Ανυπακοή στους κανόνες
Η δυναμική της σχέσης γονέα-παιδιού αλλάζει. Στην εφηβεία το παιδί προσπαθεί να διεκδικήσει την ισοτιμία ανάμεσα τους. Ακόμα και τα πιο υπάκουα παιδιά θα αντιδράσουν σε κανόνες που ίσχυαν ως τότε αλλά τώρα πια τους φαντάζουν παράλογοι. Απολαμβάνουν πως έχουν κρίση και άποψη και θα την υπερασπιστούν με πάθος και ένταση. Η ανυπακοή αυτή και οι συγκρούσεις που προκύπτουν δημιουργούν μεγάλο φόβο και άγχος στους γονείς. Οι γονείς ξέρουν πολύ καλά πως οι κανόνες οριοθετούν ένα ασφαλές πλαίσιο στη ζωή του παιδιού τους. Οι κανόνες διασφαλίζουν τη σωματική του ακεραιότητα, την εκπαιδευτική του επιτυχία, την ομαλή κοινωνικοποίηση, την ήρεμη συμβίωση της οικογένειας. Οπλισμένοι με πολλή αγάπη και κατανόηση οι γονείς θα μπορούσαν να προσπαθήσουν να εξηγήσουν στα παιδιά τους και σε δεύτερη φάση να διαπραγματευτούν τους κανόνες και να ορίσουν νέους. Κανόνες με τους οποίους θα συμφωνήσουν, θα σεβαστούν και θα δεσμευτούν για την τήρηση τους και οι δύο πλευρές.
Χάσμα στην επικοινωνία
Στην εφηβεία μεγάλο πλήγμα δέχεται η επικοινωνία. Οι γονείς φοβούνται πως το παιδί τους θα απομακρυνθεί και το δέσιμο τους θα μείνει στο παρελθόν. Τα παιδιά στην εφηβεία δημιουργούν τη δική τους οπτική για τον κόσμο. Ανακαλύπτουν τη δική τους αλήθεια. Αντιδρούν στα κακώς κείμενα, ονειρεύονται ένα διαφορετικό μέλλον. Πνίγονται από συναισθήματα που δεν τολμούν να εκδηλώσουν από φόβο. Πόσες φορές έχει ακουστεί η φράση " Δεν με καταλαβαίνεις;" σε ένα σπίτι με παιδί στην εφηβεία. Η απάντηση είναι εκατομμύρια φορές.
Η λύση; Η ειλικρίνεια.
Δίνοντας το καλό παράδειγμα οι γονείς μπορούν πρώτοι να ξεκινήσουν μια συζήτηση. Με ειλικρίνεια να μιλήσουν για τα συναισθήματα τους, για τη δύσκολη θέση στην οποία και εκείνοι βρίσκονται. Με αυτό τον τρόπο θα αισθανθούν και τα παιδιά άνετα να μιλήσουν και να μοιραστούν σκέψεις και συναισθήματα. Με αγάπη και ενδιαφέρον οι γονείς πρέπει να ακούσουν το παιδί και να προσπαθήσουν να μπουν στη θέση του. Να μιλήσουν με ανοιχτό το μυαλό και ανοιχτή καρδιά για όποιο θέμα απασχολεί το παιδί και αν χρειαστεί ας συμφωνήσουν και οι δύο πλευρές ότι μπορούν να διαφωνούν.
Σε καμία περίπτωση βέβαια οι γονείς δεν πρέπει να χάσουν το ρόλο τους στον βωμό της οικογενειακής ηρεμίας. Η θέση του γονέα πρέπει να είναι σταθερή και ξεκάθαρη ακόμα και αν υπάρχουν συγκρούσεις. Όσο και αν θέλει το παιδί να "ακροβατεί", ο γονιός πρέπει να είναι το "δίχτυ ασφαλείας".
Οι κοινωνικές σχέσεις του παιδιού
Στα χρόνια της εφηβείας οι φίλοι έχουν τεράστια σημασία. Οι φίλοι βοηθούν, ώστε οι έφηβοι να αισθανθούν μέρος μια κοινωνικής ομάδας, να γίνουν αποδεκτοί, να αποκτήσουν αξία. Οι γονείς βλέποντας τα παιδιά τους να δένονται και κάποιες φορές να εξαρτώνται από άγνωστες σε αυτούς προσωπικότητες πανικοβάλλονται.
Πρωτίστως φοβούνται επικίνδυνες συμπεριφορές, τις οποίες μπορεί να υιοθετήσουν τα παιδιά τους προκειμένου να εναρμονιστούν με το σύνολο των φίλων τους. Οι συνηθέστεροι φόβοι έχουν να κάνουν με τη χρήση αλκοόλ και ουσιών, με το κάπνισμα, με το άσεμνο ντύσιμο και την προκλητική συμπεριφορά. Επίσης η έντονη ενασχόληση με τα social media, οι πληροφορίες που μοιράζονται δημόσια τα παιδιά τους, οι φωτογραφίες που κοινοποιούνται, ώστε τα παιδιά τους να μυηθούν ή να παραμείνουν σε μια παρέα.
Οι γονείς μπορούν να γνωρίσουν τους φίλους του παιδιού τους, να μιλήσουν μαζί τους. Υπάρχουν πολλές πιθανότητες το παιδί τους να έχει κάνει σωστές επιλογές και οι φόβοι τους να καταρριφθούν. Αν πάλι οι επιλογές τους δημιουργούν προβληματισμούς , η ειλικρίνεια και ο διάλογος είναι ξανά τα γονεϊκά όπλα. Μοιράζονται τις σκέψεις τους χωρίς να κατακρίνουν, χωρίς να ανταγωνίζονται και κυρίως μένοντας κοντά.
Εξίσου μεγάλος φόβος όμως είναι και η απουσία φίλων. Είναι μεγάλη ανησυχία των γονέων να μην απομονωθεί το παιδί τους, να μην πληγωθεί και να μην δεχθεί την απόρριψη των συνομηλίκων του. Χτίζοντας την αυτοπεποίθηση του παιδιού ο κίνδυνος αυτός μειώνεται. Είναι σημαντικό ο έφηβος να πιστεύει στον εαυτό του. Αν αισθάνεται δυνατός είναι σίγουρο πως θα χτίσει και δυνατές φιλίες.
Η αποτυχία
Τα παιδιά περνώντας στην εφηβεία αρχίζουν να αμφισβητούν την αξία της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Αν όχι, απλά περνάει σε δεύτερη μοίρα γιατί οι φίλοι και η διασκέδαση είναι η προτεραιότητα τους. Όπως και να'χει οι γονείς είναι με ένα "Διάβασε!" στο στόμα και οι καυγάδες δεν έχουν τελειωμό. Και είναι εύλογος ο φόβος των γονέων. Κρίνεται το μέλλον τους από την επιτυχία τους στο σχολείο, από τις πανελλήνιες εξετάσεις που τους περιμένουν στο τέλος της σχολικής τους διαδρομής. Κρίνεται η επαγγελματική τους σταδιοδρομία, η επίτευξη των ονείρων τους, η ευτυχία τους.
Δεν μπορούν να μείνουν άπραγοι οι γονείς. Μπορούν όμως παραμένοντας όσο γίνεται χαλαροί να εξηγήσουν στα παιδιά τους πως η εκπαίδευση είναι δικαίωμα και όχι υποχρέωση. Είναι το "μονοπάτι" που πρέπει να περπατήσει για να πετύχει τους στόχους του. Στόχους που το παιδί πρέπει να ορίσει, γιατί μόνο έτσι θα τους ακολουθήσει. Ας προσπαθήσουν να τους εμφυσήσουν ότι "η γνώση είναι δύναμη" και όχι μόνο για την επαγγελματική του ευτυχία, αλλά και για την κοινωνική και για την προσωπική.
Απώλεια ελέγχου
Αν έπρεπε να βάλουμε τους φόβους των γονέων κάτω από μια κοινή "ομπρέλα" αυτή θα ήταν η "απώλεια ελέγχου". Από την πρώτη στιγμή που αναλαμβάνουν οι γονείς τον ρόλο τους, προσπαθούν να ελέγχουν ότι αφορά στα παιδιά τους έτσι, ώστε να εξαλείψουν τους κινδύνους και να διασφαλίσουν την ευτυχία τους. Αυτό όμως είναι κάτι το αδύνατον. Οι γονείς πρέπει πρώτα να το αποδεχθούν και στη συνέχεια να δείξουν εμπιστοσύνη στα παιδιά τους. Οφείλουν να οπλιστούν με υπομονή, κατανόηση και πολλή πολλή αγάπη. Κρατώντας σταθερές "γέφυρες επικοινωνίας", παρέχοντας στους έφηβους αποδοχή και υποστήριξη. Η "αλλόκοτη" περίοδος της εφηβείας θα περάσει. Δεν θα περάσει αναίμακτα αλλά θα περάσει και θα ολοκληρωθεί με επιτυχία, οδηγώντας τα παιδιά στην αυτονόμηση, στην ανεξαρτητοποίηση, στην έναρξη της ενήλικης ζωής τους.
